جان لوییس کنشگر برجسته مدنی که سال‌ها نماینده ایالت جورجیا در کنگره آمریکا بود در ۸۰ سالگی بر اثر سرطان درگذشت. 

لوییس از شخصیت‌های برجسته حامی جنبش حقوق مدنی در کنگره بود و به پاس دهه‌ها خدمت در خانه ملت او را «وجدان بیدار کنگره» می‌خواندند.

او عضو گروه شش کنشگر بزرگ مدنی به رهبری پدر روحانی مارتین لوتر کینگ پسر و رکن اساسی این جنبش در بزنگاه‌های مهم در ایالات متحده بود.

آقای لوییس از اعضای اولیه و اصلی گروه مسافران آزادی بود. در ماه مارس ۱۹۶۳ درست پیش از سخنرانی معروف کینگ در واشینگتن با عنوان «رویایی دارم» در میان خیل جمعیت سخنرانی کرد و نوید «درهم کوفتن تبعیض نژادی در جنوب کشور» را به آنان داد.

در سال ۱۹۶۵، حدود ۶۰۰ معترض به سرکردگی او در اعتراض به یک‌شنبه خونین (کشتار باگساید) سراسر پل ادموند پتوس در سِلمای آلاباما را پیمودند. در این راهپیمایی پلیس وحشیانه به او حمله کرد و جمجمه‌اش را شکست. عکس‌های این واقعه خشونت‌بار توجه جامعه جهانی را جلب کرد و باعث برپایی تظاهرات بیشتر در سراسر ایالات متحده شد. چند ماه بعد لایحه حقوق رأی تصویب و به قانون تبدیل شد.

او در طی سال‌های متمادی عضویت در کنگره بی‌وقفه پیگیر عدالت و برابری نژادی بود و در مجموع ۱۷ بار نماینده مردم جورجیا در کنگره شد.

آقای لوییس در طول عمرش بارها اعلام کرد معتقد است برای ایجاد تغییر «باید تن به سختی‌های خوشایند داد، سختی‌های ضروری»، اما در عمل عدم خشونت را سرلوحه کار خویش قرار می‌داد.

هنگامی که پلیس جورج فلوید را کشت و موجب برپایی بزرگ‌ترین تظاهرات ضدنژادپرستی از آغاز دوران کنشگری مدنی تاکنون شد، لوییس با سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد. او در ماه ژوئن در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس درباره این تظاهرات تاریخی گفت: «ندای تاریخ را نمی‌توان خاموش کرد.»

او گفت: «ممکن است از نیروی نظامی استفاده کنید یا شیر آب آتش‌نشانی را به روی مردم باز کنید، اما نمی‌توانید جلو این حرکت را بگیرید. بازگشتی در کار نیست. آن قدر پیش‌ آمده‌ایم و پیشرفت کرده‌ایم که دیگر نمی‌توان این حرکت را متوقف کرد و به عقب بازگرداند.»

او بر نسل‌های پس از خود اثرات محسوسی گذاشته است.

در سال ۲۰۰۹ که باراک اوباما به عنوان اولین رئیس جمهور سیاهپوست آمریکا رسماً آغاز به کار کرد، عکسی به آقای لوییس داد که زیر آن نوشته بود: «برای خاطر تو، جان.» در پنجاهمین سالگرد کشتار یک‌شنبه خونین آن دو دست در دست هم در سِلما راهپیمایی کردند.

آقای اوباما در بیانیه‌ای به مناسبت درگذشت این عضو کنگره گفت که او «نه تنها با تمام وجود در راه آزادی و عدالت مبارزه می‌کرد، بلکه نسل‌های بعد از خود را نیز تحت تأثیر قرار داد و برای آنان الگو شد.»

آقای اوباما در این بیانیه می‌گوید:‌ «اولین بار در دانشکده حقوق که بودم با جان ملاقات کردم و به او گفتم او یکی از قهرمانان من است. سال‌ها بعد وقتی به عنوان سناتور ایالات متحد انتخاب شدم به او گفتم دارم راهش را ادامه می‌دهم. وقتی رئیس جمهور ایالات متحده شدم، بر جایگاه تحلیف و پیش از قسم خوردن او را در آغوش گرفتم و به او گفتم اگر فداکاری‌های او نبود من آنجا نبودم. در طول این سال‌ها هرگز از هم‌فکری با من و میشل و خانواده‌ ما و تشویق ما دریغ نکرد. دل‌مان خیلی برایش تنگ خواهد شد.»

آقای لوییس که از سال ۱۹۸۷ نماینده کنگره بوده دسامبر پارسال اعلام کرد سرطان لوزالمعده‌اش در مرحله چهارم است. پزشکان حین انجام معاینه‌های معمول متوجه ابتلای او به این بیماری شده بودند.

او آن زمان گفت: «تقریباً همه عمرم را صرف مبارزه برای رسیدن به آزادی، برابری و حقوق اساسی انسان‌ها کرده‌ام. اما هیچ‌ کدام شبیه مبارزه‌ای نبوده‌اند که حالا می‌کنم.»

خانواده‌اش جمعه آخرِ ‌شب در بیانیه‌ای خبر درگذشت او را اعلام کردند.

در این بیانیه آمده است: «همه او را وجدان بیدار کنگره ایالات متحد و شخصیت برجسته‌ای در تاریخ آمریکا می‌دانستند و برایش احترام قائل بودند. اما برای ما پدر و برادری مهربان بود. او از قهرمانان پیشگام در راه پاسداشت کرامت و حرمت همه انسان‌ها بود.»

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، او را «یکی از بزرگ‌ترین قهرمانان تاریخ آمریکا» خواند.

خانم پلوسی گفت: «برای همه ما همکار بودن با آقای لوییس به عنوان عضو کنگره افتخاری بود و مرگش برای همه ما دردناک است.»

«امیدواریم یادش الهام‌بخش حرکت همگی ما در مبارزه با بی‌عدالتی و «تن دادن به سختی‌های خوشایند و ضروری» باشد.»

هر دو جناح کنگره یاد آقای لوییس را گرامی داشتند. میچ مک‌کانل رهبر جناح اکثریت مجلس سنا او را «رهبری پیشگام جنبش حقوق مدنی» توصیف کرد «که زندگی‌اش را وقف مبارزه با نژادپرستی و رسیدن به حقوق برابر کرده تا ملت ما را به تفکری که اساس شکل‌گیری این کشور بوده نزدیک‌تر کند.»